Τον τελευταίο καιρό ακούγεται όλο και πιο συχνά ο όρος ‘ορθορεξία’, κάτι που φαίνεται να πλήττει όλο και περισσότερο τον σύγχρονο άνθρωπο. Τι ακριβώς περιλαμβάνει όμως αυτός ο όρος;
Η ορθορεξία ή επίσημα Orthorexia Nervosa (ON) αποτελεί μια Διατροφική Διαταραχή, προσφάτως αναγνωρισμένη, η οποία χαρακτηρίζεται από μια ανθυγιεινή εμμονή με την κατανάλωση βιολογικών ή γενικά υγιεινών και ‘σωστών’ τροφών.
Ένα άτομο με ορθορεξία είναι προσηλωμένο στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα του φαγητού του σε υπερβολικό βαθμό. Η ορθορεξία μπορεί να ξεκινήσει με «υγιεινή» ή «καθαρή» διατροφή, στη συνέχεια να προχωρήσει στην εξάλειψη ολόκληρων ομάδων τροφίμων, όπως τα γαλακτοκομικά ή τα δημητριακά, και στη συνέχεια στην αποφυγή τροφίμων, όπως αυτά με τεχνητά πρόσθετα, τρόφιμα επεξεργασμένα με φυτοφάρμακα ή συγκεκριμένα συστατικά. Η υπερβολική ενασχόληση με το είδος της τροφής γίνεται προκειμένου οι άνθρωποι αυτοί να αποφύγουν ασθένειες και να βελτιώσουν με τον τρόπο αυτό την υγεία τους συνολικά.
Ποια είναι τα διαγνωστικά κριτήρια της ορθορεξίας;
Τα διαγνωστικά κριτήρια της ορθορεξίας έως τώρα είναι 2:
Κριτήριο Α
Ψυχαναγκαστική συμπεριφορά και/ή ψυχική ενασχόληση σχετικά με περιοριστικές διατροφικές πρακτικές που πιστεύει το άτομο ότι προάγουν τη βέλτιστη υγεία.
Η παραβίαση των αυτοεπιβαλλόμενων διατροφικών κανόνων προκαλεί υπερβολικό φόβο ασθένειας, αίσθημα προσωπικής ακαθαρσίας ή/και αρνητικές σωματικές αισθήσεις, που συνοδεύονται από άγχος και ντροπή.
Οι διατροφικοί περιορισμοί κλιμακώνονται με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να φτάσουν να περιλαμβάνουν την εξάλειψη ολόκληρων ομάδων τροφίμων και να περιλαμβάνουν
προοδευτικά πιο συχνές ή/και αυστηρές «καθαριότητες» (μερικές νηστείες) που θεωρούνται εξαγνιστικές ή αποτοξινωτικές. Αυτή η κλιμάκωση οδηγεί συνήθως σε απώλεια βάρους, αλλά η επιθυμία για απώλεια βάρους απουσιάζει, κρύβεται ή υποτάσσεται σε ιδεοληψίες σχετικά με την υγιεινή διατροφή.
Κριτήριο Β
Υποσιτισμός, σοβαρή απώλεια βάρους ή άλλες ιατρικές επιπλοκές από την περιορισμένη διατροφή.
Ενδοπροσωπική δυσφορία ή εξασθένιση της κοινωνικής, ακαδημαϊκής ή επαγγελματικής λειτουργικότητας δευτερογενώς λόγω πεποιθήσεων ή συμπεριφορών σχετικά με την υγιεινή διατροφή.
Η θετική εικόνα του σώματος, η αυτοεκτίμηση, η ταυτότητα ή/και η ικανοποίηση εξαρτώνται υπερβολικά από τη συμμόρφωση με την αυτοπροσδιοριζόμενη «υγιεινή» διατροφική συμπεριφορά.
Τι μπορεί να προκαλεί την ορθορεξία;
Γενικά, όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω συνήθως η ορθορεξία ξεκινάει αθώα, όταν κάποιος μπορεί να αρχίσει να κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, αλλάζοντας τη διατροφή του με σκοπό να βελτιώσει απλά την υγεία του, αλλά εν τέλει παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις.
Μεγάλο ρόλο μπορεί να παίζουν επίσης το στρες, η τάση για τελειομανία και η αυξημένη ανάγκη για έλεγχο της υγείας.
Συχνά παρατηρείται μεγάλη τάση ορθορεξίας σε ορίσμενα επαγγέλματα, όπως οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, οι τραγουδιστές, οι χορευτές, οι μουσικοί, οι αθλητές και όσοι εργάζονται στο χώρο της μόδας.
Τι προβλήματα μπορεί να προκαλέσει στην καθημερινότητα;
Σε σωματικό επίπεδο, το άτομο ίσως φτάσει στο σημείο να υποσιτίζεται και να στερείται των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών από το διατροφολόγιο του.
Σε ψυχολογικό επίπεδο προκαλείται εμμονή με την υγιεινή διατροφή, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει κοινωνικό αποκλεισμό του ατόμου.
Επομένως, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η ορθορεξία χρειάζεται η παρέμβαση διαιτολόγου και ειδικού ψυχικής υγείας. Ο διαιτολόγος μπορεί να αναγνωρίσει τις διατροφικές ελλείψεις και να χτίσει μια υγιή σχέση με τη διατροφή, ενώ ο ειδικός ψυχικής υγείας να επαναπροσδιορίσει τις σκέψεις του ατόμου για περιορισμό των ψυχαναγκαστικών τάσεων.